De Garni tempel in Armenië

De tempel van Garni ligt misschien niet onmiddellijk in een gebied waar je het zou verwachten, maar het is een uniek gebouw in Armenië en zelfs het gebied die vroeger de Sovjet-Unie was. Het is het enige Grieks-Romeinse zuilen tempel in de omgeving.

Het zal met voorsprong de belangrijkste bekende structuur zijn van het pre-Christendom in Armenië. Naar grote waarschijnlijk was het gebouwd onder het bewind van koning Tiridates I en de eerste eeuw n.C. als een gebedsplaats voor de zonnegod Mihr.

Na de christianisatie in de vierde eeuw, werd het omgebouwd tot koninklijke vertrekken van de regerende familie, onder Tiridates III. Er is discussie over de bestemming van het gebouw, sommigen menen dat het niet alleen dienst deed als tempel waar ook als tombe. Indien er inderdaad iemand begraven zou liggen zou dit een van de enige gebouwen zijn die de universele destructie van heidense gebouwen met succes zou hebben doorstaan.

De aardbeving van 1679 deed het gebouw grotendeels instorten. In de negentiende eeuw was er terug historische interesse en werd het gerestaureerd tussen 1969 en 1975. Het is sindsdien een van de belangrijkste toeristische trekpleisters geworden van Armenië.

Ligging

 

De tempel ligt aan de rand van een berg en maakt deel uit van het fort van Garni, één van de oudste militaire vestigingen van Armenië. Er is een literaire vermelding uit de eerste eeuw als “Gorneas” uit de “Annalen van Tacitus”. De tempel ligt vlakbij het gelijknamige dorp, in de Armeense Kotayk Provincie, en wordt benoemd als de Garni Historische en Culturele Museum Reserve. Naast de tempel is er een baadcomplex, een koninklijke zomerresidentie en de zevende kerk van St. Sion. Het historisch complex is in totaal 3,5 hectare groot en is een beschermd gebouw.

Geschiedenis

 

De exacte datum van constructie is onbekend en is nog steeds voer voor discussie. Algemeen wordt aangenomen dat het gebouwd werd in 77 n.C., gedurende het elfjarige regeringsjaar van koning Tiridates. In 1945 werd er een belangrijke archeologische ontdekking gedaan. Een Griekse inscriptie werd gevonden refererend naar de zon (Helios) als de stichter van de tempel.

De datum van 77 n.C. lijkt aannemelijk omdat toen koning Tiridates Rome bezocht waar hij gekroond werd door de toenmalige Romeinse Keizer Nero. Nero gaf hem een aanzienlijke som geld omdat zijn legioenen onder Generaal Gnaeus Domitius Corbulo de stad Artaxata in een vorige oorlog in de as hadden gelegd. De gelden waren voor de heropbouw, het is in die periode dat de tempel waarschijnlijk tot stand kwam.

De Armeniërs en de regerende koninklijke familie waren fervente zon aanbidders, die zij “Mihr” noemden.

Anderen geloven dan weer dat de tempel er kwam om het feit te onderlijnen dat Armenië een Romeinse Provincie werd in die periode.

Tenslotte is er de steeds terugkerende theorie dat het gebouw een tombe was. Nabij gelegen graven zouden deze stelling staven. Indien dit correct zou zijn was het waarschijnlijk de laatste rustplaats van een Armeense-Romeinse heerser.

Verval

 

In de vierde eeuw toen de koning Tiridates III zich bekeerde tot het christendom en het als staatsreligie installeerde werden alle heidense plaatsen vernietigd. De tempel van Garni zou de enige oorspronkelijk heidense tempel zijn die het overleefde. Waarom dit gebouw een uitzondering was is niet geweten. Over de vraag van hoe en waarom ontstonden de verschillende theorieën onder meer die van de tombe.

Van ruïne tot restauratie

 

Op 4 juni 1679 was er een grote aardbeving die het gebouw grotendeels vernietigde. Het epicentrum van de aardbeving was in het gebied van Garni. De grootste stenen werden teruggevonden wat de latere restauratie mogelijk zou maken.

De tempel werd regelmatig beschreven door Europese bezoekers en globetrotters. De tempel lag er volgens de rapporten bij als een ongeordende chaotische ruïne.

In 1880 was het de Rus Aleksey Uvarov die voorstelde om het te restaureren. Het ambitieuze plan werd echter verworpen. Begin 1900 werd de tempel wel verder bestudeerd, de ruïnes werden volledig blootgelegd en de restauratie was voorzien voor rond 1930.

In 1968 werd eindelijk overgegaan tot de volledige professionele restauratie. 300 jaar nadat het verwoest was door de aardbeving zou de tempel in al zijn glorie terug uit zijn as rijzen.

Architectuur

De tempel is een perfecte imitatie van de klassieke Griekse architectuur, die we kennen uit de zevende eeuw v.C. Geleerden hebben altijd het complex omschreven als Grieks, Romeins of Grieks-Romeins. De Hellenistische kunst is hiervoor de voornaamste aanwijzing.

Er heerst wat Armeens chauvinistisch ongenoegen waarbij men stelt dat dit gebouw geen enkele invloed had op de latere Armeense architectuur. Men minimaliseert voor een deel de architecturale waarde van het gebouw.

Het is duidelijk een peropteros (een tempel omgeven door een portico van zuilen) gebouwd op een verhoogd podium. Er zijn in totaal 24 zuilen van 6,54 m hoog: zes voor- en achteraan en 8 zijdelings.

Op de gevel zijn merkwaardige zaken te vinden zoals de trap had abnormaal hoge trappen van wel 30 cm, tweemaal de normale hoogte. Zowel Atlas als de Griekse mythologische god Titan zijn gehouwen in het gebouw.

De muurversieringen zijn rijkelijk met verschillende ornamenten zoals gebeeldhouwde leeuwenkoppen. Een van de leeuwenkoppen werd trouwens verwijderd door de Brit kapitein J. Buchan Telfer en staat nu nog in het British Museum.

De cella (kleine kamer) van de tempel is 7,13 meter hoog, 7,98 m lang en 5,05 m wijd. Het kan plaats bieden voor 20 mensen. Men denkt dat deze plaats werd gebruikt voor ceremonieën. Ook werden brokstukken gevonden van een gebeeldhouwde stier die waarschijnlijk een afbeelding was van de God Mihr.

De Tempel vandaag

De tempel is een echte toeristenmagneet er komen naar schatting 200.000 mensen per jaar ernaar kijken. Niet alleen toeristen lijken de weg te vinden, maar ook meer en meer prominenten willen deze tempel met eigen ogen bewonderen.

In 2011 kreeg de Armeense overheid een prijs van de UNESCO voor de restauratie en het continu onderhoud van het gebouw.

Ironisch genoeg is de tempel ook sinds 1990 een schrijn voor een nieuwe religieuze beweging: het Armeense Neopaganisme die ceremonieën houden in en bij de tempel.

De tempel is een must voor alle liefhebbers van de oudheid en geschiedenis, de Armeense lokale bevolking en de overheden doen er alles aan om de toeristen welwillend te zijn. 

© Thalmaray

Literatuur over de tempel van Garni kan je hier bestellen.